Dette er ei novelle. Alle personar, hendingar og trappehalsar er oppdikta. Sjå òg del 1.

Medan dei 50 flyktningane sat på sine ræver i bygda og venta på å få tildelt kommune, gjorde dei sitt beste for å få dagane til å gå. So fort betalinga frå Staten tikka inn på betalingskorta deira, strøymde dei i flokk ned til landhandelen og kjøpte so å seie halve butikken. Nokre av dei kjøpte rikelege mengder øl, og ein av dei var faktisk so øltørst at han opna ein boks og styrta den so fort han kom ut av butikken. Deretter – til alle sin store skrekk – sette han seg inn i bilen som kommunen hadde spandert på han og køyrde sin veg.

Nemnde flyktning, ein mann godt opp i 50-åra med kulemage, temperament og sterke meiningar (som ingen eigentleg forstod noko av på grunn av språkbarrieren), hadde nyleg blitt stoppa i promillekontroll inne i byen og blitt fråteken førarkortet. Han fekk ei klekkeleg bot som UDI måtte trekkje frå dei månadlege utbetalingane hans. Han gav derimot faen i kva politimenn i eit kaldt land han aldri hadde høyrt gjete måtte meine om førarretten, og heldt fram med å køyre utan førarkort. Dette skapte uvisse og problem på lokalvegane, for mannen var direkte farleg å møte. Han burde (via kompetent tolk) ha teke seg ein prat med både Anonyme Alkoholikarar og ein optikar, for alt tyda på at han knapt såg lenger enn sitt eige bilpanser.

Tilfellet med fyllekøyraren var berre eitt av mange problem som flokken på 50 hadde laga for bygda. Dei hadde null interesse av å lære språket, kulturen og innbyggjarane å kjenne, og heldt seg med sine i eit lukka parallellsamfunn. Berre dei som skjønte språket visste kva som eigentleg føregjekk, men dei var det altfor få av.

Rektor Susanne, synleg sliten og dregen i det bleike ansiktet, kom ut av den kalde trappehalsen og gjekk bortetter korridoren i andre etasje på sin eigen skule. Klokka var snart 18:00, og det var ein våt og kjip måndag. Ho skulle ha norskundervisning av 38 godt vaksne flyktningar. Ho gjekk inn i det temmeleg kalde klasserommet. Etter kontortid (på slaget 15:30) vart all varme automatisk slått av på skulen for å spare pengar. Dermed var skulen på denne tida av året eit ishus på kveldstid. Den stakkars, halvgamle dama måtte derimot berre gjere det beste ut av situasjonen, for alternativet var eit illevarslande elles.

Læreboka Vegen mot norsk 1 låg framfor ho, saman med kopiar av kapittelet ho skulle hale dei gjennom i dag. Kravet frå UDI var at utlendingane skulle beherske norsk på A2-nivå innan året var omme, og dette skulle dokumenterast med ei skriftleg prøve. Elles… Ho gulpa der ho sat. A1 var nybyrjarnivå, og A2 var hakket over. So kom B1 og B2. Utlendingar som skulle jobbe i helsesektoren i Noreg måtte beherske norsk skriftleg og munnleg på minst B2-nivå. Faglærde utlendingar (helsefagarbeidarar, sjukepleiarar og legar) måtte ta Bergenstesten, som var ganske streng. A2 burde difor vere overkomeleg for personar med normal intelligens. Om dette var tilfellet for dei 38 godt vaksne flyktningane kunne saktens diskuterast.

Klokka var på slaget 18:00. Ikkje ei levande sjel var i rommet. Susanne fingra med anhenget på det vakre, glitrande sølvsmykket sitt medan ho sat og strekte og vrei på seg. Ho rakk knapt å stikke heimom og ete middag og dusje før ho måtte tilbake på skulen. På grunn av eit møte kom ho seg ikkje herifrå før 16:30, og ho slutta eigentleg 15:30, då kontortida var over. Den ekstra timen kunne ho avspasere ein gong i framtida, sannsynlegvis i midten av 2027 ein gong.

Ho himla med auga. Klokka var 18:05 og framleis hadde ikkje so mykje som ein nasetipp vist seg i døra. Flyktningane kom konsekvent for seint til undervisninga, og sidan vaskedama kom klokka 19:00, måtte dei forlate bygningen då. Dei såg ikkje ut til å kunne klokka. Då passa det fint at dei nettopp i dag skulle lære kva dei ulike klokkesletta heitte på norsk.

18:15 gjekk det omsider i døra. Inn kom to bleike, vakre damer med tindrande dådyrauge. Dei var milde og dempa i ord og fakter, og som ei blanding av englar, spøkjelse og sommarfuglar glei dei gjennom lokalet og fann seg eit ledig bord. Like etter dumpa det inn fire mannfolk i uvaska kle, vasskjemma hår og harry sølvkjeder rundt halsane. 18:18 måtte Susanne berre starte timen (som på grunn av forseintkominga no var redusert til ynkelege 42 minutt).

Ho forklarte med enkle ord, fakter og kroppsspråk kva temaet for i dag var. Ho delte ut kopiar av sida frå læreboka til dei altfor få frammøtte. 6 av 38 var rett og slett patetisk, men ikkje anna å vente frå denne gjengen av uansvarlege, arbeidssky dagdrivarar.

«Korleis går det?» spurde ho dei. Alle seks såg på ho med hovuda på skakke og forundra halvflir. «Går det bra med dykk?» Igjen dei skeive hovuda og dei forundra halvflira. Ho sukka for seg sjølv. Dei hadde gløymt alt ho hadde prøvd å lære dei førre veke. Jaja. Pensum var pensum, ho måtte rett og slett gå vidare.

Ho skreiv tala 1 til 12 på tavla. Fyrst tala, so kva dei heitte på norsk. Flyktningane sat der med forundra halvflir og såg på desse rare kråketærne, som ikkje likna deira eige skriftspråk i det heile.

«Eeeeiiiin,» sa Susanne med utestemme og tydeleg diksjon.

«Oooooiiiaaaannn…» summa det frå klassen.

«Toooooo,» sa Susanne.

«Ffffffooooouuuu…» summa det frå klassen.

«Trrrrreeee,» sa Susanne.

«Sssssddddiiiiiiiii…» summa det frå klassen.

Og so vidare. Det norske språket vart brutalt gjengvaldteke.

Ho skreiv klokkeslettet 12:00 på tavla, i tillegg til å teikne ei urskive med visarane i riktig posisjon. Deretter den enkle setninga «Klokka er tolv».

«Klokka… eeeer… tolllll,» sa Susanne.

«Glaaaakkka aaaar dååålllll…» summa det frå klassen. Ein av mennene strevde med å halde seg alvorleg.

Ho skreiv klokkeslettet 12:10 på tavla. Deretter den enkle setninga «Klokka er ti over tolv». Og so prøvde ho å få dei til å imitere ho – med tvilsam suksess. Det som kom frå dei seks kunne knapt karakteriserast som menneskeleg tale, og iallfall ikkje som norsk. Ho gjekk gjennom klokkesletta 12:15 («kvart ooooover tolllll»), 12:20 («tiiii på halllll ett»), 12:30 («hallll ett») og heilt opp til 12:55 («femmmm påååå ett»).

18:55 («femmmm påååååå ssssjuuuuu») skreiv og teikna ho klokkeslettet 14:30 på tavla. Ho nikka mot den av damene som såg mest oppvakt ut (og «oppvakt» var her eit høgst relativt omgrep!).

«Kva er klokka?» spurde Susanne.

Dama la hovudet på skakke medan munnen opna seg. Panna rynka seg i forvirring og undring, før ho berre trekte på skuldrene og mumla noko på sitt eige språk. Dei fire mennene himla med auga og skratta stille.

«Klokka er halv tre,» sa Susanne, før ho kasta eit blikk på si eiga klokke. «Klokka er sju. Vi må gje oss.»

Ingen skjønte ho. Ho gestikulerte at dei måtte ut. Dei seks trekte på skuldrene, før dei sakte forlét rommet. Utanfor stod den godt vaksne vaskedama og trippa utolmodig. Ho hadde kome litt for tidleg, sidan ho i grunnen hata å vaske so seint på dag. Susanne, ti år eldre i ansiktet, måtte lene seg inn til den sjokoladekake-brune murveggen for å kvile seg litt.

«Korleis gjekk det?» spurde vaskedama i det ho tok ein ny mopp på svaberen sin.

«Til helvete,» svarte Susanne. «Framandspråkstileigning er ikkje deira sterkaste side – for å seie det mildt.» Ho sukka og stønna. «Eg lurer eigentleg på kva som er deira sterkaste side. Drikke seg dritings og lage ungar?»

«Eg skjøner i grunnen ikkje kvifor dei absolutt ville kome til Noreg,» sa vaskedama i det ho gjekk inn i klasserommet. «Dei er jo absolutt ikkje interesserte i å lære oss å kjenne.»

«Noko seier meg at dei ikkje ville,» sa Susanne medan ho kjende hjartet hamre i bringa. Auga hennar flakka mot dei mørke, trugande skuggane som lurte i dei mange hjørna rundt ho. «Noko seier meg at dei… at dei måtte!»

Ho såg ut som ho skulle eksplodere. Det vakre, glitrande sølvsmykket følgde kvar ein kontur rundt den anspende halsen. Rektor måtte berre styrte av garde, skjelvande og hikstande. Den kalde trappehalsen tok den bleike, herja, slitne dama vel imot. Panikkanfall i den kalde trappehalsen var å setje prikken over i-en på ein jævleg dag som hadde vart altfor lenge.

Framhald i neste del.