Dette er ei novelle. Alle personar, hendingar og trappehalsar er oppdikta. Sjå òg del 1 og del 2.

Livet gjekk sin skeive gang i den stakkars vestlandsbygda som etter ordre frå UDI hadde blitt invadert av 50 flyktningar. Desse folka rente dagleg ned dørene på det vesle NAV-kontoret på ferjekaia. Ved hjelp av Google Translate på sine mistenkjeleg dyre smarttelefonar kravde dei det eine og det andre av velferdsytingar. Dei NAV-tilsette kunne ingenting anna gjere enn å lyde dei. Innfødde nordmenn var altfor subtile og høflege til å fortene merksemd frå saksbehandlarane si side, og kunne trygt ignorerast – til naud politimeldast om dei vart for plagsame. Det var derimot verre når ein flokk bleike englekvinner og brisne, harry mannfolk stod og skreik og brølte etter pengar so ein omtrent såg ned i halsen på dei. Utlendingar fekk til på timen det som nordmenn trong advokathjelp, avisreportasjar og fleire år på å oppnå, og dette fall nok mange innfødde tungt for brystet.

Det var heldigvis enkelte gløtt av sol i denne redselsfulle tåkeheimen. Mannen i 50-åra med kulemage, temperament og sterke, uforståelege meiningar, hadde fått bilen sin konfiskert av politiet på grunn av stadig fyllekøyring. Det som fekk dropen til å renne over for det hardt prøvde bygdefolket var då han tidleg ein onsdag ettermiddag køyrde ned postkassen til sjølvaste presten. Den elles so fredsæle mannen gjekk i harnisk og ringde lovens lange arm. Dei rykte ut manns- og kvinnesterke og la den rabiate flyktningen i jarn. Han fekk seg ei natt i fyllearresten i byen, og bilen vart med rette teken ifrå han. UDI spanderte drosje på han heimatt til bygda, og den digre bota han fekk skulle dei trekkje frå dei månadlege utbetalingane hans.

Eitt flyktningrelatert problem var løyst. No gjenstod rundt 500 andre.

Ordføraren og rådmannen hadde kalla rektor Susanne inn til eit hastemøte på kommunehuset, som låg rett over vegen frå skulen ho jobba på. Dei var alvorlege i ansikta, og hendene låg strengt folda på det lysebrune bordet. Tre dampande kaffikoppar stod på bordet, saman med ei lita glas-skål med temmeleg tørre Marie-kjeks. Ute slo regnet mot dei pulserande vindauga, og det gjekk kvitt ute på fjorden. Ein måse vart overraska av eit vindkast og kolliderte i vindauget, før den flaksa fortumla vidare.

«Ja, Susanne, no har du vore ansvarleg for norskundervisninga av dei vaksne flyktningane i tre månader,» sa rådmannen. «Korleis er progresjonen i språktileigninga? Eller, sagt på godt norsk, kan den gjengen eitt einaste ord norsk no?»

Susanne såg so liten og gammal ut der ho sat. Blondina i 50-åra heiv etter pusten so det stramme sølvsmykket såg ut som det skulle kvele ho. Lettare gråtkvelt kviskra ho eit stille «nei».

Ordføraren og rådmannen veksla blikk seg imellom. So sa rådmannen:

«Problemet er tydelegvis større enn vi trudde. Når sjølv ikkje ein erfaren språklærar greier å lære dei grunnleggjande norsk, sit nok problemet meir hjå dei enn hjå deg. Kan du vennlegast kome med dine tankar om situasjonen? Kvifor greier dei ikkje å lære seg norsk?»

«Eg trur…» Stemma hennar sprakk. Ho kremta, før ho tok ein slurk kaffi. Dei mellomstore brysta este i det ho trekte pusten. «Eg trur problemet er at eg ikkje snakkar språket deira. Det er eitt av problema iallfall. Kanskje det ville ha vore betre om dei fekk ein lærar som snakka språket. Då ville læraren kunne ta undervisninga forbi illustrasjonar og teikningar, og over i det meir abstrakte. Det er mine tankar som språklærar.»

For alt i verda ville ho sleppe desse poenglause undervisningstimane tre kveldar i veka – å lære desse idiotane norsk var omtrent som å prøve å lære ein fisk å sykle! Stillheita låg som eit trykkjande teppe over rommet i fleire sekund.

«Akkurat,» sa rådmannen til slutt. Han nikka, og det same gjorde ordføraren. «Det høyrest plausibelt ut. Har du nokre kandidatar i tankane?»

Susanne vart eit sekund gripen av panikk. So trekte ho pusten og strekte på seg.

«Det… det ligg eit asylmottak fem-seks timar med bil frå oss,» sa ho med ei lett skjelven stemme. «Der jobbar det personale med kontaktar i asylmottakssystemet. Nokre av dei må vel ha erfaring med undervisning av… av slike folk. Der kjem jo flyktningar til landet frå svartaste Afrika som verken kan lese eller skrive – og sjølv dei greier å lære seg norsk.»

«Godt forslag,» sa rådmannen, før han veksla blikk med ordføraren. «Eg kjenner tilfeldigvis mottaksleiaren i det mottaket. Dette har blitt gjort i regionen før. Hospitering kallar dei det på fagspråket. Greitt, då har vi ein avtale, Susanne.» Dama kvapp til der ho sat. «Du får ei veke lønt permisjon frå stillinga di som rektor. Eg tek ein telefon til asylmottaket so fort møtet er over og avtalar dag. Då skal du hospitere hjå dei i fem dagar og få råd og rettleiing frå kompetente arbeidarar. Overnatting fiksar dei, mest sannsynleg på eit ledig rom i mottaket.»

«S-skal eg bu på eit asylmottak ei veke?» Susanne såg ut som ho skulle eksplodere. Brysta este i det ho heiv etter pusten i veksande panikk. Ho var raud som ein tomat i ansiktet. «Det er fem-seks timar i bil herifrå!»

«Slapp heilt av, Susanne, du får kilometergodtgjersle og diett.» Rådmannen smilte frå øyre til øyre.

«M-men, kven skal vere rektor medan eg er vekke?» Ho såg ut som ho skulle ramle av stolen. Ikkje berre sølvsmykket, men alle kleda hennar såg ut som dei var for tronge for ho.

«Vi konstituerer vaskedama i ei 30% stilling som rektor,» sa rådmannen. «Ho fekk jo redusert stillinga si frå 100% til 70% på grunn av dei høgst naudsynlege nedskjeringane vi måtte gjere, so eit slikt tilbod takkar ho naturlegvis ja til.»

«Skal ei vaskedame vere rektor??» Stemma hennar gjekk i fistel.

«Ho skal vere 30% konstituert rektor i fem dagar,» sa rådmannen.

«Og ho er ganske smart!» skaut ordføraren inn.

Klokka på veggen var presis 12:30 («halllll ett»).

«Vel, då er møtet vårt over,» sa rådmannen og klappa hendene saman. «Du kan gå tilbake til skulen og… og vere rektor. Og sidan det er onsdag i dag, skal du ha di vanlege norskundervisning klokka seks i kveld. Sjølv om den strengt teke ikkje fungerer.»

Både rådmannen og ordføraren smilte kaldt til Susanne, som reiste seg opp på skjelvande bein. Ho nikka stivt til dei og stavra seg mot døra. Ho skulle akkurat til å leggje handa på dørhandtaket, då rådmannen sa «Susanne». Ho fraus herleg til og kasta han eit blikk over skuldra.

«Du får svar i morgon tidleg når du skal reise,» sa han.

«G-greitt,» sa ho, før ho stakk seg stille og audmjukt ut.

Den kalde trappehalsen tok den kokande, skjelvande hikstedama vel imot nok ein gong. Stakkars Susanne sat der og strekte og vrei på seg medan hjartet hamra, flekkane dansa og sjølvaste Gamle-Eirik pusta ho ømt og kjærleg på den senete, lett rynkete halsen. Då ho vakna denne våte, kjipe morgonen trudde ho at ting ikkje kunne bli verre. Dama i 50-åra tok skammeleg feil, og no fekk ho metaforisk ris på sin magre bak.

Framhald i neste del.