Dette er ei novelle. Alle personar og hendingar er oppdikta.

På sjølvaste julaftan sit ei furten, synleg frustrert blondine bak ein av skrankane nede på Bergen legevakt like ved Danmarks plass sør for sentrum. Klokka er snart fem, og ho skulle helst ha vore heime med familien sin. Diverre må ho som helsepersonell rykkje ut og jobbe òg på den aller heilagaste familiedagen i året. På veg til jobb stod det faktisk folk på nokre verandaer og klappa ganske so sarkastisk til ho.

Brått ringjer telefonen på bordet.

«Hallo,» svarer ho, meir stønnande enn snakkande.

«Vi har fått inn ei 85 år gammal enkjefrue med fraktur i begge armane og to frakturar i det eine beinet,» seier den mannlege stemma i andre enden.

«Oidå,» seier sjukepleiarblondina utan eit snev av empati i stemma (empatien hennar vart oppbrukt sånn rundt årsskiftet 2020/21). «Datt ho på isen og slo seg?»

«Nei, ho fall ned trappa heime i sitt herskapshus i […],» svarer mannen.

«Hm, det jo eit av rikfolkstrøka i byen. Er ho av adeleg byrd?»

«Det veit vi ikkje. Men ho presiserte at ho kjenner toppsjefen i Helse Bergen. Personleg.»

«Personleg, altso…» Blondina får eit nifst smil i det bleike, herja ansiktet. «Når er de på legevakta?»

«Om ca. 15 minutt. Vi køyrer på grøn utrykking.»

«Grøn utrykking? Er det noko som heiter? Eg meiner… ved raud utrykking står det om liv, ved gul hastar det ikkje fullt so mykje, og grøn blir då…»

«Grøn utrykking tydar at vi gjev litt faen.»

«Eg skjøner. Vel, eg skal gje beskjed til kollegaene. Dei skal akkurat til å ete pinnekjøt inne på vaktrommet.»

«Å, beklagar. Skal vi drøye’an litt til?»

«Om de gidd. Det står jo ikkje om liv.»

Etter meir enn tre kvarter kjem ambulansen i roleg sundagstempo glidande bort til bakdøra til legevakta. Den sterkt forslegne eldre dama – som ligg der med begge brysta blotta – blir trilla fort og gale ut av ambulansen, og stønnar og ber seg for kvar ein terskel som blir brutalt køyrt over. Inne på mottaksrommet står ein lege og to sjukepleiarar med hanskar og – påfallande nok – munnbind.

«Vi kom so fort vi kunne,» seier ambulansesjåføren medan han glefsar i seg siste rest av ei pølse i brød kjøpt på ein bensinstasjon. «Kvifor går de med munnbind? Ho har ikkje mistenkt virussjukdom.»

«For at vi ikkje skal bli gjenkjent,» seier legen. So bøyer han seg over enkjefrua. «God jul. Og korleis har vi det i dag, enkjefru Halundi-dundi-land?»

«Mitt navn e fru Halundiland!» smell det frå den skamslegne dama på velklingande bergensk. «Eg va gift med selveste skipsreder og gründer Zitzelau Halundiland, som havde grad 11 i Johannes-logen! Han va milliardér, og eg e då milliardøse! Vennligst dekk til mine bryster!»

Helsepersonellet vekslar blikk seg i mellom. So kastar dei eit blikk på puppane, som er ganske so fine og struttande til å tilhøyre ei so gammal dame.

«Vi forstår det slik at du hadde eit fall i trappa heime…?» spør legen medan han ser på eit ark frå ambulansen med diverse vitale målingar.

«Eg snublet i min ballkjole og falt, ja,» svarer ho. «Nu ligger eg her med armene i fatle og benet i vinkel, med to glass cognac og to sprøytar fentanyl innenbords! Og som sagt, begge mine bryster er nakne for Gud og allverden!»

«Ja, du har to frakturar i venstrearmen, éin i høgrearmen, og du har frakturert både femur og tibia i venstrebeinet,» svarer legen og ristar sukkande på hovudet. «Du må rett på kirurgisk avdeling på Haukeland. Men fyrst må vi rette opp dei alvorlege feilstillingane du har i armane og beinet. På godt norsk, vi må rette ut beinbrota.»

«Rette di ut?» Enkjefru Halundiland ser rart på han. «Benene e jo knukket rett av!»

«No, no, fru Halundi-dundi-bukken-bruse,» svarer legen med eit halvflir. «Slikt er vanleg prosedyre.» Han hevar stemma. «Folkens, vi må ta i litt her.» Han peiker på folk rundt seg. «Du, du og du held kjerringa, medan du, du og eg trekkjer. Vi byrjar med beinet, for det er vondast og jævlegast.»

«Kj-kjerring?» spør dama spakt i det tre kraftige mannfolk grip rundt ho og puppane hennar.

Smertegryla hennar kan truleg høyrast til toppen av Ulriken, om ikkje høgare (!). Det gjer nemleg sinnssjukt vondt å rette ut eit beinbrot – og fire beinbrot gjer då logisk nok fire gonger vondare. Dama hyler so ho blir blå i trynet, men til slutt ligg ho der med tre av fire ekstremitetar i gips. Dei påfallande struttande og herlege puppane ligg framleis fullstendig blotta.

«Dett var dett!» seier legen og tørkar sveitten i det raudmussa ansiktet. «Køyr ho opp til Haukisen. Og vi, vi går inn og et vidare på pinnekjøtet. Godt jobba, folkens!»

Den konstant stønnande og jamrande milliardøsa og dei blotta puppane hennar blir frakta raskaste veg opp til Haukeland, der ein ny gjeng maskerte «englar» i kvitt tek ho i mot. Vakthavande lege granskar papira frå legevakta, og auga hans smalnar då han ser at nokon har skrive heilt nedst på arket at ho kjenner toppsjefen i Helse Bergen – personleg. Han snur seg sakte mot dama med eit nifst, storøygd smil.

«Velkommen til Haukeland, fru Halundi-bompibjørn,» seier han med honningstemme.

«Navnet e fru Halundiland!» kvin det frå kjerringa. «Eg har så vondt! Eg frysar! Eg e så sulten! Og eg må sånn på do! Og kunne dåkker vennligst dekke til mine brystar?!»

«Roleg no, fru Halundi-duddi-du,» seier den eine uniformerte og maskerte jenta medan ho dekkjer til namneskiltet sitt med den eine neven. «Vi må ta det pø om pø. Det viktigaste no er å få deg godt dopa ned.»

«Dopa ned? Ikkje meg i mot,» klynkar ho i det ho blir trilla brutalt over dørterskelen.

Inne i resepsjonen ringjer overlegen medan han står med ryggen til enkjefrua, som ligg forsvarslaus og brystblotta midt i lokalet slik at alle ser ho. Fleire kolsvarte MENA-menn i kvite uniformer står borte ved heisen. Dei mønstrar dama frå topp til tå, spesielt puppane, og flirer medan dei gnir seg i hendene. Er dette årets julepresang frå toppleiinga i Helse Bergen?

«Eg har dårlege nyheiter til deg, fru Halundi-jabba-dabba-du,» seier legen. «Kirurgisk avdeling har sprengt kapasitet i dag. Underbemanning fordi din personlege bekjentskap toppsjefen ville ha høgare lønn, veit du. Men fortvil ikkje. Du kan få liggje oppe på ortopedisk avdeling i påvente av ledig operasjonsstove.»

«I påvente?» klynkar ho medan ho skjelv, både av kulde og av smerte. «Hvor lang tid vil det tage?»

«Vanlegvis ville du ha blitt operert innan 24 timar, slik visjonen til Helse Bergen er.» Han trekkjer på skuldrene. «Men på grunn av den dårlege bemanninga fordi ein viss grådig jævel ville ha over tre millionar i årslønn, vil det nok gå nokre dagar. Det er ikkje gratis å ta inn erfarne kirurgar og anestesisjukepleiarar midt under høgtida. Det er jo ein del raude dagar framover. Kanskje har dei tid tredje juledag. Altso laurdag.»

«Skal eg ligge i smerter helt til lørdag?!» kaukar dama medan tårene trillar.

«Ikkje naudsynlegvis…» Med eit skummelt smil fiskar legen fram ei svær sprøyte fentanyl frå lomma på den kvite frakken. «Natt-i-natt, gamle skinn…»

Enkjefru Halundiland sloknar som eit lys. Snart blir ho og dei nakne puppane hennar trilla inn i næraste heis.

**

Den uhyre rike kjerringa vaknar av at ho ruggar fram og tilbake i senga. I tillegg har ho ei sterk kjensle av å bli penetrert. Fyrst trur ho at ho er midt i ein erotisk draum frå fortida, men so sperrar ho opp auga og ser det kolsvarte fjeset framfor seg. Ein av MENA-nattevaktene er i ferd med å ta seg til rette i hennar aller heilagaste. Ho skal til å skrike, då den andre nattevakta legg neven over munnen hennar – medan han kjæler med dei framleis blotta brysta. Ho vonar marerittet snart skal ta slutt.

Ei ladning dunstande mangfaldssæd landar over dei nakne puppane. So overtek kompisen, og den hjelpelause milliardøsa byrjar igjen å rugge fram og tilbake i senga. Tårene trillar nedover dei rynkete, raude kjakane, og ho får knapt puste på grunn av den mørke neven som dekkjer munnen og halve ansiktet hennar.

Då kompisen til nattevakta er ferdig, trur enkjefrua at marerittet er over – men då ser ho at fleire andre uniformerte MENA-menn står i døra med synlege bular på skritta til dei kvite uniformsbuksene. Ho tel minst ti stykke, og enkelte av dei har ikkje ein gong uniform!

«Åh, Gud hjelpe meg,» rekk ho å klynke før ho igjen får «munnkorg».

Etter «seansen» ligg enkjefru Halundiland der dekt i sæd frå minst femten sjokoladebrune menn med mikrofonfrisyrar. Dei er heldigvis gentlemen (!) nok til å vaske ho, men berre for at dagvaktene ikkje skal fatte mistanke.

«Vi komme tilbake i natt,» kviskrar den eine MENA-mannen i øyret på ho, før han kyssar det.

Når morgonen omsider kjem, ligg enkjefrua og grin stille og sårt. Ei blond, spretten sjukepleiarberte med perleøyredobbar dukkar opp ved fotenden av senga hennar. Pussig nok har ho dekt til namneskiltet sitt med eit stykke kvit teip. Ho står der og les fleire papir, før ho kastar den hjelpelause enkjefrua eit kaldt blikk som får det til å gå frysningar nedover ryggen på ho. So kjem eit smil som gjer dei kalde auga endå nifsare.

«God morgon, fru Halundi-dundi-eventyrland,» seier sjukepleiaren. «Og korleis har vi det i dag?»

«Eg har blitt voldtatt av halve Nord-Afrika, sykesøstar!» jamrar det gamle skinnet.

«Fysj, slik rasisme skal vi ikkje ha her,» kjem det frå sjukepleiarjenta. «Det er faktisk ganske vanleg at menn steller kvinnelege pasientar, og fleirtalet her på Haukeland kjem diverre frå utlandet. Dei er jo… billegare i drift. Vi må spare pengar fordi, du veit… Toppsjefen, som du kjenner personleg, ville ha høgare lønn.»

«Ja, du er ikke den første som sier det…» seier enkjefrua vemodig.

«Nettopp. Pengar veks ikkje på tre. Menn frå visse land gjer det heldigvis.» Eit nifst, storøygd smil. «Greitt. Du vil få beskjed i løpet av dagen om kirurgen har ledig kapasitet.»

«Legen sa til meg i går at det kunne drøye helt til lørdag.» Ho ser på dei blotta brysta sine. «Kunne du vennligst, søte deg, dekke til—»

«Det er ikkje sikkert du må vente heilt til laurdag. Nokon kan melde avbod.» Ho noterer i ei lita blokk.

«Melde avbud? Fra en operasjon?!»

«Det skjer oftare enn du trur. Enkelte har tydelegvis viktigare ting å gjere.» Ho gjer seg ferdig med å skrive. «Okei, frå ein skala frå éin til ti, der éin er ingen smerte… Kor store smerter har du no?»

«To hundrede og tyve!» Ho vrir seg i senga. «Gi meg nåkke for smertene! Eg e så sulten! Eg e så tørstig! Og eg må sånn på do, søstar!»

«Lat oss ta éin ting om gongen. Eg skal ordne litt smertestillande til deg. Helsefagarbeidar Belén vil deretter kome og stelle deg. Når det passar for ho, riktig nok. Ho har jo tjue andre å stelle før deg, fordi vi er so altfor få på jobb. Og vi er altfor få på jobb fordi—»

«—toppsjefen ville ha høyere lønn,» seier enkjefrua på gråten. Ho ser igjen på dei blotta brysta sine. «Før du går, kjære deg, kunne du ha—»

Den spretne berta med dei skumle auga er allereie borte. Enkjefrua sukkar tungt og ynkar seg.

Ho deler rom saman med ni andre pasientar, i hovudsak gamle damer som har vore uheldige og falle. Ho er derimot den einaste som ligg der med blotta bryst som «ingen» ønskjer å dekkje til. Dama dreg fort konklusjonen at ho er den einaste der som kjenner toppsjefen i Helse Bergen personleg.

Etter kvart kjem ei ung dame med brunt, krøllete hår i ein hestehale. Ho byrjar å stelle ein og ein pasient i tur og orden. Sjølv om ho jobbar raskt, tek det si tid før ho kjem bort til enkjefru Halundiland. På namneskiltet hennar står det «Belén – Helsefagarbeidar». Enkjefrua ser på ho i desperasjon. Magen rumlar av svolt. Blæra er sprengfull. Og brysta er framleis like blotta.

«God føremiddag, enkjefru Halundi-dundi-Leos-lekeland,» seier Belén med ei kald, mekanisk jentestemme. «Du er ho som kjenner toppsjefen personleg, ikkje sant?»

«Ja, eg e hon,» svarer ho med ei gravrøyst. «Hør her, skjønne, unge frøken… Eg har mistanke om at eg blir behandlet dårligere enn resten av fruene her, kun fordi eg kjenner han. Du ser, det e ikkje så gøy å ligge her med blottede bryster, tom mave og en blære som snart sprekker. Eg holder på å vanne meg ut! Vær så snill, Belén, skjønne, unge dame, kan du—»

«Jobben min er å vaske og stelle deg,» svarer ho. «Eg er ‘berre’ helsefagarbeidar. Mange på din alder reknar ikkje eingong yrket mitt som ein ekte jobb. I deira bobler av elitistiske vrangførestillingar eksisterer berre legar og sygepleirsker. I dine auge er eg knapt verdt skiten i toalettskåla. Og når ein snakkar om skit… Når hadde du sist avføring?»

«Åh, det begynner å bli meget lenge siden.» Ho strekkjer sakte på seg i senga. «Åh, eg må sånn på do… Det skvulper der nede!»

«Vi er tomme for bleier og kladdar. Og alle bekkena er til vask.» Ho trekkjer på skuldrene.

«Må eg vanne i sengen?!»

«Roleg no, fru Halundi-dundi-Ted-Bundy. Pissar du deg ut, lyt Haukeland fakturere deg for ny madrass. Men eg trur ikkje du har manglande betalingsevne, milliardøse.»

Deretter byrjar ho å vaske enkjefrua med ein grov klut med iskaldt vatn. Etter denne brutale seansen ligg dama der og hutrar og skrevar – denne gongen utan dyne, og med heile kroppen blotta. Gardinene rundt senga er opne, slik at alle i rommet kan sjå ho. Og i løpet av dagen er det ganske mange som kjem på besøk. Som ekte nordmenn er alle for feige til å reagere eller stille spørsmål, men dei alle glaner noko veldig på ho. Spesielt på hennar uvanleg herlege og struttande puppar.

«Åh, dette e mitt livs mareritt…» stønnar ho. «La meg nu bare få dø, Herre.»

Framhald i neste del.