Sjå òg Saksyndig sin serie om hageservicenæringa som i sitt landsdekkjande nettverk driv seksuell utnytting av åleinemødrer og enkjefruer.

Hagemannen (òg kjent som «Mister Hagen» eller «mister Plogen») står og ser ut vindauget med eit morskt, snurt uttrykk i trynet. Det er regn, vind og fleire plussgrader, stikk i strid med hans interesser som plogmann. Som lesaren sikkert hugsar, dobbeltopererer hageservice-mennene som plogmenn om vinteren. Han hadde no midt i desember månad forventa minusgrader, klink is og livredde kjerringar som tryglar om vintervedlikehald av sine private vegar. I staden trippar dei lett opp og ned dei stupbratte bakkane til sine staselege residensar som har digre, praktfulle hagar som han jobbar ræva av seg for å utøve service på.

Mister Hagen har ikkje fått seg noko på over ei veke. Meteorologane har spådd ei mild jul med temperaturar heilt opp i 11 grader. Dette går ikkje an! Noko må gjerast!

Den sprengkåte pervoen tek ein telefon til ein kompis av seg i den norske djupstaten. Han er klar over problemet, for mister Hagen er den niande hageservice-mannen som har ringt han i dag, og klokka er enno ikkje slegen tolv. Det milde vêret skaper frustrasjon hjå «mister Hagen-ar» i heile Sør-Noreg, frå Trondheim i nord til Kristiansand i sør, frå Florø i vest til Sarpsborg i aust. Mildvêr om vinteren er liksom ei gråsone: Det er for kaldt til å drive med hagearbeid, og for varmt til å drive med vintervedlikehald. Dei fell mellom fleire stolar, for å seie det på den måten.

Løysinga blir eit kjemisk teflon-derivat som vart utvikla av det amerikanske forsvarsdepartementet under Clinton-administrasjonen tilbake på 1990-talet. Det norske forsvaret har tilfeldigvis liggjande ein god del av det rundt om i diverse «beredskapslager». Dette kjemiske middelet har dei riktig nok berre eksperimentert med. Til dømes prøvde det svenske forsvaret ein gong ut middelet på fortau midt i Stockholm, og 100% av testpersonane fall so det dundra og knekte armar, bein og til og med nakkar. Ein kollega av djupstatfyren (nokon høgt oppe i det norske militæret) har tilfeldigvis tilgang til eit lager av dette middelet, som mister Hagen kan få litt av – mot eit aldri so lite vederlag.

Dei to mennene møtest etter mørkets frambrot – som i desember er om ettermiddagen. Hagemannen og militærfyren forsvinn inn i ein anonym bygning ute på Espeland mellom Arna og Nesttun. Nokre få minutt etter kjem militærfyren ut igjen med eit særs tilfreds glis i ansiktet. Hagemannen kjem ut igjen og tørkar raskt sæd vekk frå kjeften. I neven har han ein liten dunk med eit middel som vil gjere ein veg om til ei oljeglatt, glinsande dødsfelle på berre nokre minutt. Verken broddar eller piggsko vil hjelpe. Berre ei patentert blanding av magnesium, grovsalt og tre-fire andre hemmelege tilsetjingsstoff vil nøytralisere dette heksebrygget. Denne blandinga får mister Hagen med på kjøpet. Den pungsprengde psykopaten forsvinn derifrå, medan militærfyren blir igjen og ventar på neste hagemann-kunde. Resten av den ettermiddagen og kvelden vil der kome ein heil skare av hagemenn frå Bergen og omland ut hit.

På slaget midnatt dukkar mister Hagen opp i ein stupbratt bakke der han har 15 kundar, alle anten åleinemødrer eller enkjefruer (blandingsforholdet er rundt 60-40 sist han rekna). Middelet har han etter instruksar frå militærfyren blanda ut i ein femlitersdunk med vatn, som han har kopla til sin aggregatdrivne høgtrykkspylar. Vanlegvis bruker han dette apparatet til å spyle vekk mose, gras og anna skit og drit frå berg, heller og liknande i sommarhalvåret. No bruker han det til å spraye heile den 230 meter lange, private vegen med det hemmelegstempla middelet. Stigninga i bakken er på minst 20%. Dei kjem til å trygle han om å kome og salte i morgon tidleg! Då vil han kome og strø «motgifta» i bakken før han med eit skummelt flir går frå hus til hus og krev inn «vederlaget».

Det hagemannen ikkje veit, er at enkjefru Johannessen, som bur halvvegs oppe i bakken, har vore på besøk hjå si kjære venninne, enkjefru Paulsen, som bur heilt øvst på toppen. Dei to har mimra om gamle dagar og teke seg eit glas eller tre av sherry, portvin og ein aldri so liten knert med likør. Eit kvarter over midnatt forlèt enkjefru Johannessen det praktfulle, nitti år gamle palasset med den store hagen. Ho held seg lett til hovudet – kanskje har ho drukke litt for mykje. Ho ser på den regnglinsande bakken og kjenner regnet kjærteikne det gamle, rynkete ansiktet. Jaja, eg bur jo berre rett nede i vegen, og det er ti varmegrader ute – det kan umogleg vere frose på!

Den 92 år gamle kvinna rekk berre å ta eitt eismalt steg før ho sklir. Det er nett som om nokon riv vekk bakken under føtene på ho. Den gamle skrotten fell stygt og brutalt og sklir nedover i ein satans fart medan ho gaular forskremd. Her er jo såpeglatt! Har ein bil leke olje på vegen? Det går kast i kast nedover bakken og ho rutsjar utfor berget. Enkjefru Johannessen landar med eit brak på fortauet etter eit fall på nærare ti meter. Ho ligg og klynkar og grin so sårt, ute av stand til å røre seg fordi ho har so vondt. Høgrebeinet står i ein stygg vinkel. Det same gjer venstrearmen.

Ein taxisjåfør kjem tilfeldigvis køyrande forbi. Ikkje lenge etter blir ho frakta til legevakta ved Danmarks plass. Dei gjev ho maksimalt tilrådd dose med fentanyl og morfin – og litt til. Røntgen diagnostiserer frakturar i begge beina, venstrearmen, begge lårhalsane, fem ribbein, og brot i nedre del av ryggen og den sjette nakkevirvelen. Som ein sjukepleiar på legevakta tørt seier: «Gamla kunne ikkje ha skadd seg meir om ho hadde gått aktivt inn for det!» Alle fnyser dei i forakt over at ho stinkar alkohol, mentolsigarettar og fyrstekake.

Enkjefru Johannessen blir sendt rett til Haukeland og sklir rett inn som fyrste person i operasjonskøa. Den ortopediske kirurgen berre ristar blåsande på hovudet då han studerer røntgenbileta – kor skal han eigentleg byrje? Som han seier til teamet sitt då dei førebur operasjonsstova: «Hadde dette gamle skinnet vore ein bil, hadde vi levert ho inn for vrakpant!»

Den særs krevjande operasjonen tek resten av natta. Alle frakturane blir forsøkt stabilisert med den beste teknologien ortopedisk avdeling har tilgjengeleg. Halvvegs ute i operasjonen spør ein av operasjonssjukepleiarane kva som eigentleg er vitsen med å operere ei slik gammal kjerring, sidan ho snart kjem til å døy likevel. «Det blir som om å totalrenovere eit hus som står like ved ein aktiv vulkan,» seier ho. Ingen gjev ho reprimande for denne sjokkerande ytringa.

Langt ut på ettermiddagen neste dag vaknar enkjefru Johannessen omsider opp frå narkosen. Ho finn seg sjølv liggjande i ei seng med vakker utsikt over Byfjorden. Ute ligg skyene tunge og illevarslande, og bølgjene går i kvitt ute på sjøen. Ho ser på kroppen sin, som er bandasjert nærast frå topp til tå. Akkurat då går døra opp. Inn kjem ei kjerring litt oppe i åra med grått hår, nøttebrune auge og kvit pleiaruniform. Ho har med seg ei sprøyte.

«Neimen, hallo, hallo, hallo, vesle deg!» utbryt ho muntert. Munnen smiler, auga er kalde. «Og korleis har vi det i dag?»

«Eg e så tørstig,» seier enkjefru Johannessen stille på velklingande bergensk.

«Vatn kan du diverre ikkje få,» seier dama, som viser seg å vere sjukepleiar. «Du har akutt nyresvikt. Gjev vi deg væske, kan vi risikere ødem eller aspirasjon. Du kan bokstavleg tala drukne.»

«Ka var det som skjedde?» spør ho. «Kor e eg?»

Sjukepleiaren forklarer ho at ho er innlagt på korttidsavdelinga på ein sjukeheim i Bergensområdet.

«Du fall på glatta og pådrog deg fleire frakturar,» seier ho medan ho fører sprøyta elegant inn i noko som viser seg å vere eit venekateter. «Eg gjev deg ein dobbel dose morfin for smertene.»

«Smerter? Eg har jo ikkje vondt!»

«Det er førebyggjande, kjære, vesle deg.»

Sjukepleiaren ser på ho – ikkje med empati, men med eit granskande, nysgjerrig blikk.

«Sei meg… Kan du føle kroppen din?» spør ho.

«Nei, gud… Eg vet ikkje!»

Med eit kaldt smil trykkjer sjukepleiaren leikent ein finger på den eksponerte storetåa til høgrefoten. Enkjefru Johannessen sperrar opp auga. Ho kjenner absolutt ingenting! Sjukepleiaren krafsar ho lett oppetter det bandasjerte beinet medan ho smiler kaldt. Fingeren jobbar seg ertent oppover kroppen til brysta – som av ukjende årsaker ligg der fullstendig blotta.

«No kjenner eg nåkke!» utbryt dama. «Ikkje kil meg på daiene!»

«Hmm, du har altso inga kjensle nedanfor dei nusselege, gamle puppane dine.» Ho tek opp ei ny sprøyte. «Eg gjev deg ein dobbel dose til med morfin, berre som eit førebyggjande tiltak. Du har jo knekt dei bein som knekkjast kan, vesle deg.» Ho flirer stille. «So… Du var litt uheldig på isen?»

«Eg gikk ikkje på is! Det va jo bar vei! Tolv gradar! Eg anar ikkje kordan dette kunne skje!»

«Hysj, hysj, hysj, vesle deg.» Sjukepleiaren legg ein finger ertent på leppene til den gamle kvinna. «Dette er ein sykehém, det ligg pasientar på naboromma. So… Kan du bevege armane?»

Enkjefru Johannessen prøver å bevege armane, men greier det ikkje. Armane ligg der daude og ubrukelege; ein mansjett er festa rundt venstre overarm, som måler puls og blodtrykk. Det kjennest ut som hovudet (og puppane hennar) svevar i lause lufta, sidan ho ikkje kan føle mesteparten av senga under seg. Panikken lyser i auga hennar. Ho har i tillegg ein stor, kvelande krage rundt den brotne nakken. Ho blir overvelda av klaustrofobi og intens, intens angst.

«Tydelegvis ikkje», seier sjukepleiaren med eit skuldertrekk. «Vel, manglande kjensle og rørsleevne er karakteristisk for nakkevirvelfraktur. Tilstanden din er meget alvorlig, og permanent. Du har fått skade på ryggmergen, og slike skadar kan vi diverre ikkje fikse. Sjølv ikkje dei dyktige kirurgane oppe på Haukeland.»

«Å, gud… E eg lammet?» Auga hennar blir fylde av tårer. Sjukepleiaren nikkar med eit breitt glis og store, skumle auge. «E… e barnene mine varslet? Di e i utlandet, di e i–» Ho hiv etter pusten medan hjartet hamrar i djup redsel.

«Hysj, hysj, roleg, vesle deg. Pust med maven.» Ho tek opp ei tredje sprøyte. «Pulsen din er veldig høg, og eg ser at du bruker hjelpemuskulatur når du trekkjer pusten. Lungene dine er truleg i ferd med å fylle seg med vatn, slik at du sakte kjem til å bli kvelt.» Enkjefru Johannessen klynkar i redsel, men sjukepleiaren knipsar ho bryskt på den eine brystvorta. «Tei deg. Du skal få litt Midazolam for panikkangsten og tungpusten. Tredobbel dose, slik at du ikkje skal føle ubehag.»

«Kan eg få snakke med en lege?» Auga hennar byrjar å symje, og diksjonen blir ein tanke redusert. Enkjefru Johannessen ser synleg ruspåverka ut.

«Her på huset er det eg som er legen!» Sjukepleiaren flirer søtt. «Eg heiter forresten Mona. Morfin-Mona, kan du kalle meg. Det er det dei kallar meg alle, før dei endeleg får sleppe. Og no, vesle, vesle deg, er det du som skal få sleppe!» Eit opprømt smil. Enkjefru Johannessen innser kva som er i ferd med å skje. Ho kjempar mot den kraftige trøyttleiken som overmannar ho. «No ser eg at morfinen og Midazolamen byrjar å verke.» Ho vinkar søtt med fingrane. «Natti-natt, gamle, ubrukelege etar!»

Morfin-Mona sitt kalde smil er det siste enkjefru Johannessen ser før mørket og kulden omfamnar ho.

Hagemannen gliser skummelt frå øyre til øyre i det han med plogen strør «motgift» i den stupbratte, «uforklarleg» såpeglatte bakken. Åleinemødrene og enkjefruene står i vindauga og ser på han med store, tindrande, tåreglitrande auge. Ein kombinasjon av skam og takksemd skin i dei. Sjølv skin auga hans av noko heilt anna, nemleg vissa om at han snart – omsider – skal møte frelsa inne i ein tafatt, gråtkvelt og hjelpelaus kunde. Bortsett frå enkjefru Johannessen, naturlegvis. Han kjem til å sakne den kyndige kjeften hennar, men det var då bra ho omsider fekk sleppe.