Frå eg flytta heimanfrå til Bergen som 19-åring til eg nærare 30 år gammal kjøpte mi fyrste leilegheit, var eg leigebuar. Eg flytta til Noregs nest største by ikkje for å jobbe, men for å studere på universitetet. I det høvet budde eg på studentheim, som var klart billegaste løysinga for ein ungdom utan jobb eller eit stort nettverk i byen. Medan standarden på studentheimar er det ein kan kalle «nøktern», og mange menneske som bur oppå kvarandre og deler kjøkken og bad, blir desse reine luksusleilegheitene i forhold til dei mange tvilsame butilboda ein finn på den private leigemarknaden.

På tidleg 2000-tal snakka ein i BT, BA og studentavisene om sokalla «hushaiar». Menn litt opp i åra med (altfor?) mykje pengar, som kjøpte opp bustader og til og med heile kvartal og gjorde dei om til studenthyblar. Der betalte studentane mykje for små og dårlege rom i bygningar som var ein hauststorm frå å falle til marka. Det var skandale og ramaskrik i media kvar gong ein student fortalde om sine redselsfulle opplevingar. Historiene fortalde om alle slags kritikkverdige forhold, alt frå skadedyr og trekk til plutseleg dobling av husleiga og utleigarar som antyda at kvinnelege studentar – kalla studiner «i gamle dagar» – burde ha sex med dei som eit supplement til den allereie høge husleiga.

Var ein student i Bergen på den tida, hadde ein to val: Anten bu på studentheim, eller flytte i kollektiv. Ein kan samanlikne jakta på rom i kollektiv med å gå på audition for å bli hyra til ein reklamefilm eller bli med i eit «nytt, lovande band». Sjølv var eg på ein del slike «auditions» i kollektiv. Dei tre-fire ungdommane mønstra meg frå topp til tå med sine halvflir, før dei sa «ikkje ring oss, vi ringjer deg». Det handla altso om trynefaktor, og det å skape inntrykk av at ein var både kul og underhaldande. I deira auge var eg sannsynlegvis ikkje nokon av delane. Men so var eg jo akademikar og intellektuell, ikkje entertainer. Eg hadde ikkje ein snøballs sjanse i helvete.

I dei åtte-ni åra eg studerte ved Universitetet i Bergen, budde eg på studentheim i sju av dei. Mitt einaste møte med den private leigemarknaden i den tida, var eit opphald i eit av 1800-talshusa på Nygårdshøyden ein iskald vinter. Det var i kort gåavstand til det dåverande historisk-filosofiske fakultetet ved Sydneshaugen skole. I den perioden var eg sjølve arketypen på ein fattig student: Studielånet og stipendet strekte ikkje lenger til, mest fordi eg hadde innsett at mennesket lever på meir enn berre brød. Ein treng faktisk litt kle av og til òg. Å finne ein deltidsjobb var derimot umogleg. Det var litt den same trynefaktoren som rådde rundt om i ymse butikkar i Bergen, som den som rådde i kollektiva der det budde kjekke, unge menn som ville ha ein like kjekk, ung mann som sin nye kompis. Eg møtte døra og hovudristande nei, alltid sagt med eit halvflir.

Etter kvart måtte eg flytte ut av det vesle rommet i 1800-talshuset. Det heile toppa seg då eg plutseleg fekk ei straumrekning på over tusen kroner frå den sjølverklærte «leiaren» av dette kollektivet. Eg spurde kvifor eg skulle betale so mykje i straum – rommet mitt hadde ikkje eingong ein varmeomn! Fyren trekte på skuldrene. Det var jo eit kollektiv, og det «rettferdige» var å dele straumrekninga. Sjølv sat han med tre oljeomnar på fullt i verste vinterkulda på sitt eige rom, som var tre gonger større enn midt. Eg «hemna meg» ved å røykje godt og lenge inne på rommet same dag som eg flytta ut, vel vetande om at han skulle ha visning like etter at eg var reist.

Mitt andre møte med leigemarknaden fann stad eit par år seinare, då eg flytta ut frå min andre studentheim fordi eg måtte ta ein pause frå studiane ved universitetet (utan å gå i detalj om dette, sidan det er ei altfor lang historie å dukke ned i no). Løysinga vart igjen eit kollektiv, denne gongen bak Den nationale scene i det som passande blir kalla Teatergaten. Det var midt i tjukkaste sentrum, med tung trafikk og fyllebrøl som «soundtrack». Rommet var so lite at det knapt var plass til ei seng, eit skrivebord og ein dårleg kontorstol. Dette var eit sokalla kjønnsblanda kollektiv. Vi var sju stykk som delte same bad og toalett. Eg, nokre jenter og ein somaliar som høgst sannsynleg jobba svart under ulike identitetar (igjen, ei heilt anna historie).

Opphavleg hadde ein fotogen svenske vunne «audition» for det vesle rommet, men ei av jentene fekk seg plutseleg type og flytta ut. Dermed stod utleigar i ein vanskeleg situasjon, og valde å gje meg rommet som brått vart ledig, som av ukjende årsaker høyrde til ein mann. Han som skulle flytte ut av det rommet eg skulle få, ville selje senga, ein rammemadrass, til meg. Han lurte meg trill rundt, og eg betalte over 2500 kroner i 2000-talspengar for den (som viste seg å vere utsalspris for senga på IKEA). Då eg seinare skulle flytte derifrå fann eg ut kvifor han ville selje senga: den var umogleg å få ned den smale trappa. Eg og han som hjelpte meg klødde oss i hovuda over korleis senga hadde kome seg opp – hadde dei demontert gelenderet på trappa? «Løysinga» vart at eg selde senga vidare til han som skulle overta rommet mitt. Han lét seg derimot ikkje lure av meg, og eg selde senga til han for 700 kroner.

På den tida hadde eg fått meg kjærast, og då ho såg kva slags forhold eg «levde» under i den vesle, trekkfulle rønna, tipsa ho meg om eit ledig rom i eit «meir sivilisert» kollektiv oppe ved Fløybane-stasjonen i sentrum. Det som toppa seg i Teatergaten, var ein fest der drita fulle 17-18-åringar ikkje berre tok seg inn på rommet mitt og endevendte det; dei øydela golvet i entreen.

Resten av tida mi som leigebuar budde eg saman med venninna til min dåverande kjærast, før eg omsider – med fagbrev som helsefagarbeidar – fekk innvilga bustadlån og kunne jakte på leilegheit. Og med dette rundar eg av denne samlinga av anekdotar.

Sjå òg «Noregs absurde bustadpolitikk: I år 2080 kan ein bustad koste 250 MILLIONAR!», publisert 19.november 2025.