Sjå òg «Saksyndig-redaktøren sine eigne erfaringar som leigebuar: Nokre anekdotar», publisert 21.november 2025.

Etter å ha vore leigebuar i vel ti år, bestemte eg meg for at nok var nok. Eg byrja å nærme meg 30, og leita etter måtar å få innvilga bustadlån slik at eg kunne kjøpe meg ei eiga leilegheit. På den tida hadde eg i fleire år leigd eit lite rom i ei leilegheit som ei venninne av meg hadde kjøpt, og stort sett levd frå hand til munn. Vi hadde totalt ulik døgnrytme, og vart berre meir og meir ulike kvarandre etter kvart som åra gjekk. Eg såg ikkje føre meg at ho skulle vere ein del av framtida mi.

Det var eitt problem som stod i vegen mellom meg og ei eiga leilegheit: Bustadlån. Ein samtale med ei av dei lekre, unge bertene i DNB bekrefta det: Inntekta mi var ikkje høg nok fordi eg som assistent berre hadde ei helgestilling, og måtte supplere inntekta med eit usikkert tilvære som ringjevikar – eller «ring og spring»-vikar, som eg og mine likesinna i Bergen kommune kalla dette. I seks år var eg so å seie på permanent bakvakt, og måtte på timen sleppe alt eg hadde i hendene og stikke på jobb. DNB-jenta mønstra meg frå topp til tå og spurte med sitt småfrekke smil om eg ikkje hadde tenkt å få meg ein skikkeleg jobb.

Ein samtale med ein kompis av meg like etterpå avklarte at han sjølv hadde stått i same situasjonen nokre år tidlegare. Assistentar fekk ikkje bustadlån, for Bergen kommune gav ikkje høge stillingar til ufaglærte. Han sjølv bytta bank, og fekk innvilga bustadlån utan kontrovers. Han tok berre med sin nylegaste lønnsslipp, som viste at han som nattevakt tente «ganske mykje». Han la derimot til at han av og til tok strøjobbar, for han hadde vektarkurs. Såg eg føre meg eit tilvære som vektar? Eg rista låttmild på hovudet.

Eg tok ein samtale med dåverande leiar i bufellesskapet eg jobba i og forklarte ho situasjonen. Den travle vernepleiaren og firebarnsmora, som ofte var vekke frå jobb og som knapt ville ha kjent meg igjen på gata, tilrådde meg å søkje meg inn på vernepleie på høgskulen. Fem års deltid, eller tre års fulltid, og so var eg garantert 100% fast stilling i Bergen kommune. Eg hadde fullført mastergrad på universitetet og var ikkje interessert i meir skule. Ein e-post til dåverande einingsleiar der eg forklarte situasjonen, vart berre møtt av eit tørt «vi gjev ikkje høge stillingar til ufaglærte», utan forståing for situasjonen min.

Fleire kollegaer av meg hadde på den tida teke fagbrev som helsefagarbeidarar som sokalla praksiskandidatar. Dei tilrådde meg på det sterkaste å ta fagbrev, sidan eg etter mange år i kommunen allereie hadde den praktiske biten. Alt eg trong å gjere, var å gå på skulen ein dag i veka, og ta skriftleg eksamen og fagprøve.

Med valet mellom fem års deltid på vernepleie, og eitt år for å ta fagbrev som helsefagarbeidar, valde eg det siste. «Alle» lurte på kvifor eg som var so smart ikkje vart vernepleiar. Eg var ikkje ueinig med dei om at eg var smart, men av og til må ein berre spele med korta ein har fått utdelt. Leigebuarsituasjonen hadde byrja å bli ganske so uuthaldeleg, og eg måtte finne meg noko eige før alt eskalerte.

Einingsleiar i etaten, som tidlegare hadde blankt avvist å gje meg høgare stillingsprosent, fekk ein heilt annan tone då han høyrde at eg skulle byrje å ta fagbrev. Nærast over natta ordna han ei 60%-stilling på det sokalla «Heimeteamet» i etaten, som tilbaud tenester til heimebuande psykisk utviklingshemma i Åsane. Samstundes gjorde eg som kompisen min hadde gjort då han hadde fått avvist bustadlån i sin bank – eg bytta bank, og der fekk eg innvilga lån basert på inntekta mi etter at eg hadde teke fagbrev. Her hjelpte det litt at saksbehandlaren i banken var ei god venninne av mora mi.

No når kapitalen var sikra og fagbrevet etter mykje strev var i boks, kunne eg reise på bustadjakt. Eg visste om dei skyhøge og absurde bustadprisane, og sikta meg difor inn på dei få leilegheitene som eg visste at eg kunne betale på. Stort sett dreia det seg om små leilegheiter med eitt soverom, gjerne av ein «nøktern» standard. Etter å ha vore på visning med den alltid ulasteleg kledde meklaren, la eg inn eit bod på prisantyding.

På den tida kjende eg enno ikkje til konseptet «bodrunde», som i praksis fungerer som ein slags auksjon. Bustaden går som regel til høgstbydande, for då tener både seljar og meklar meir pengar. Meklaren har ei vesentleg eigeninteresse i å få høgast mogleg pris, sidan han får prosentar av salet. Grådige meklarar og (endå grådigare) seljarar er nok ein av hovudfaktorane bak dei høge bustadprisane – men dette er berre ein liten del av biletet.

Eg tek her ei rask oppsummering av min kamp for å finne bustad. Leilegheit 1 tapte eg bodrunden. Den gjekk til 130 000 kroner over prisantyding, vel 10% av det den kosta. Leilegheit 2 tapte eg òg bodrunden på. Den gjekk til 145 000 over prisantyding. Leilegheit 3 hadde eg einaste bodet på, men der ville ikkje seljar godta noko mindre enn 150 000 (!) over prisantyding (eg trur dette blir kalla «motbod»). Leilegheit 4 vann eg bodrunden på, men den vart «kuppa» via forkjøpsrett. Dette skjedde òg med leilegheit 5, 6 og 7.

Det var fyrst på den åttande leilegheita at eg kom nokon veg. Det var ei lita toromsleilegheit i eit hus frå 1800-talet, der standarden var det ein kan kalle «under nøktern». Den unge dama som eigde leilegheita, verka særs ivrig etter å kome seg derifrå, og sa at ho hadde kjøpt ei leilegheit ved Åsane senter, fem minutt med bil unna. Eg la inn eit bod på prisantyding. Her var det ikkje forkjøpsrett, og eg forventa ikkje at det skulle bli «bodkrig» om slikt eit tarveleg husvære!

Same ettermiddag var eg på seinvakt, men fokuset mitt var mildt sagt ikkje på jobben. Ein annan kjøpar var interessert i leilegheita, og la inn fleire bod. Mitt siste bod var på 120 000 over prisantyding, og her var sjølv prisantyding etter mitt syn 100 000 meir enn leilegheita var verdt. I halv seks-tida om kvelden fekk eg telefon frå meklaren: Den andre kjøparen var svært interessert i leilegheita, men «ho hadde sine begrensningar» og måtte til si store sorg trekkje seg frå bodrunden. Dermed fekk eg leilegheita. Prosessen med å finne leilegheit hadde teke nesten fire månader, og eg valde frå lågaste hylle.

Med kontrakten underskriven og nøkkelen i neven, låste eg meg inn i mi fyrste eigne leilegheit. Det var ein felles vaskekjellar sidan badet var for lite til ei vaskemaskin. Det var ingen eigentleg entré, og opp til leilegheita var det tre relativt bratte trapper. Å flytte kjøleskap, sofa og seng opp hit var ei formidabel logistisk utfordring, og under flyttinga nekta ho eg hadde leigd hjå å hjelpe meg (historia om forholdet vårt er for lang og kompleks til å gjengjevast her). Den som hjelpte meg var den andre leigebuaren, og som takk for hjelpa gav eg han ein sekspakning med øl då eg dagen etter reiste for å vaske ned rommet mitt.

Eg hadde bikka 30, hadde fagbrev som helsefagarbeidar, fast stilling og hadde blitt bustadeigar. Framtida såg lys og lovande ut. Det vil seie, heilt til eg lærte visse naboar i dette vesle burettslaget å kjenne. Meir om dette i neste artikkel.