Av anonym. Redigert av Josefine Bru for Saksyndig.

Ein stad langt unna allfarveg låg det ein gong ei lita bygd som bar namnet Luneviki; ho låg so langt ute i periferien at stadnamnet faktisk hadde i-form, den lokale dialekten låg minst hundre år etter moderne norsk. Bygda låg ved ei viktig gjennomfartsåre, og fungerte som ferjeleie for overfart over ein brei fjord. I tillegg fungerte ho som kommunesenter og einaste tettstad i den aude miniatyrkommunen. Ho var velsigna med ein liten landhandel, eit staseleg rådhus, eit lite kapell og eit stusseleg skur som fungerte som venterom for ferje og korresponderande buss. Vel ein kilometer lenger ute i fjorden låg Kalddragsneset, som verna Luneviki mot den kalde, ufyselege vestavinden frå det frodande, opne havet. Staden hadde vel 250 fastbuande, som alle nærma seg godt tilårskomen alder. Dei fleste av dei var gråsprengde kallar og gamle kjerringar som knapt nok hadde opna ei bok. Nett som kua på enga eller grisen i fjøsen levde dei frå krybbe til grav i lukkeleg uvit om det klokare folk uroa seg sjuke over.

To av desse var nokre karar i 50-åra som begge bar etternamnet Hansen. Dei var ikkje i slekt, men delte tilfeldigvis dette særs vanlege etternamnet. Den eine jobba som forskalingssnikkar og vekependla til næraste by, som låg ein femtiminutts biltur unna på noko som berre var ein veg i vidaste tydinga til ordet. I byen leigde han ein knøttliten hybel like bortafor rutebilstasjonen. Han hadde ei diger, omfangsrik vom – det såg ut som han var dags ventande; når han runda eit gatehjørne, såg ein vomma lenge før resten av fyren. Den andre var maskinist på ferja M/F «Dråki» som gjekk i overfart til sørsida av fjorden. Han hadde i likskap med den andre Hansen ein signifikant mage, men ikkje so stor. Av di forskalingssnikkaren var vesentleg høgare enn maskinisten, som berre var ein liten pes, bar fyrstnemnde på folkemunne namnet Store-Hansen, medan sistnemnde vart kalla Likkje-Hansen (som tyda Vesle-Hansen på den særs arkaiske dialekten). Sidan dei to alltid var i lag på fritida, vart dei som regel omtala som dei to Hansen-ar.

Når Store-Hansen tok helg frå sitt erverv som forskalingssnikkar og kom tilbake til Luneviki, residerte han i ei gammal rønne nede ved kaia, som han i si tid hadde arva frå mor si, som hadde vore avliden i over tjue år. Dette stygge augesåret låg vegg i vegg med den like dårleg vedlikehaldne skykkja som Likkje-Hansen budde i. Dette huset hadde han arva frå ei tante som for lengst hadde vandra over i det stygiske mørker. Soleis var ikkje dei to berre kompisar, men òg naboar, og dei to husa var i bygda kjende under namnet Hansen-husa. Der fanst knapt to hus i landet som var styggare, og på ein stad med meir siviliserte innbyggjarar ville nok styggedommen ha blitt jamna med jorda for lenge sidan.

Som menneske flest var dei to Hansen-ar utprega vanedyr, og dei hadde visse ritual som var like ubrytelege som sjølve naturlovene. Store-Hansen slutta på jobb inne i byen klokka tre fredag ettermiddag. Presis klokka ti minutt på fire parkerte han det gamle rustne, støyande vraket av ein firmabil på sin tilviste plass ved sida av dei to nyss nemnde rønnene ved kaia. Samstundes gjekk Likkje-Hansen av vakt på ferja etter å ha blitt avløyst av ein kollega. Han jobba eigentleg til fire, men fekk alltid gå før om fredagane av di dette passa best med ferjerutene. Den kulemaga tassen kom gåande over ferjelemmen, svart som sot i trynet, og dei to kom kvarandre i møte. Dei to slitne arbeidarane pilte som rotter opp til landhandelen og kjøpte oppsiktsvekkjande – om ikkje absurde – mengder øl. Ikkje overraskande var dei to ivrige øldrikkarar, og det var å seie det mildt. På slaget fire kom dei to ut av butikken, berande på fire fulle berenett kvar. Butikkeigaren stod i døra og speida etter dei med djupe fòrer i si middelaldrande panne av tilårskomne rynker. No var det berre snakk om tid før Helvete braut laust. Same uroa var å finne i bussjåføren, landpostbodet og presten. Ingen av dei kunne kome seg fort nok vekk – pre-apokalyptisk skrekk stod å lese i fjesa deira. Sjølv ein katt i vegkanten stakk seg vekk i fullt firsprang.

Ti over fire sat Store-Hansen og Likkje-Hansen ute på den vesle, overgrodde jordflekken til sistnemnde på nokre spinkle hagestolar som var so skrøpelege at dei stod berre på prinsipp. Ettermiddagens to fyrste ølboksar vart opna og drukke med ei tørst ein vanlegvis berre såg hjå sveltande kalvar. Ei lang, hard arbeidsveke var over, og no var det endeleg helg!

Butikkeigaren stengde døra so fort at vindsoget fekk lappane på oppslagstavla utafor til å blafre. Han kunne like godt stengje butikken og ta kvelden, for der kom ikkje til å kome eit menneske meir den dagen.

Halv fem var dei to Hansen-ar i gang med tredje ølen. Praten vart livleg og faktene meir animerte. Andleta deira vart endå meir raudmussa enn dei allereie var. Sveitten dreiv i pannene deira frå den varme ettermiddagssola, vinden tok ikkje der i det heile. Dei tomme ølboksane trilla klirrande over jordflekken, men det høge graset sytte føre at dei ikkje kom langt.

Presis klokka fem kom det fyrste flatulente utbrotet. Det var Store-Hansen som var denne fisens rette far. To skjorer som sat på ei nærliggjande straumlinje, flaug av garde i slik ein fart at fjørene nett sovidt greidde å halde følgje med dei. Naseborene på ei ku ved eit gjerde i nærleiken vibrerte som gitarstrengar. Overalt vart vindauge lukka so haspane rasla. Akkurat ti sekund etter at fisen laud, emanerte ein fetor av ei anna verd utifrå den bælfeite forskalingssnikkaren. Det var smør på flesk å konstatere at Store-Hansen var plukkande ròten – ein skulle ikkje tru at lukta kom frå eit menneske.

Det var ikkje ei levande sjel å sjå ute nokon stad på den vesle kaia eller langs dei nærliggjande husa. Alle sat inne i husa og freista å ikkje puste meir enn dei absolutt trong. Mat var berre å gløyme. Dei kunne like gjerne ha sete i ein gjødselkjellar.

Like etter kom promp nummer to, denne gongen frå Likkje-Hansen. Den anale ulyden, den fæle flatus, varte i iallfall ti sekund; mannen vrei fisen ut or seg som ein vrir ein tavlesvamp for vatn. Dei fleste ville heller ha smurt fjesa sine i gamle, brukte babybleier enn å puste inn so mykje som eit lite sniff av denne mefittiske dunsten; han må ha kome frå avgrunnen til sjølvaste Dødsriket. Med eit veksande berg av tomme ølboksar rundt seg, sat dei to karane og drøste, drakk og feis. Kvart tiande sekund skaut ein ofseleg rævdjevel ut av kroppane deira. Når ølet gjekk inn, gjekk både vit og ikkje minst fis ut!

Som ei følgje av denne luftureininga, la det seg etterkvart ein slags tjukk dis over heile Luneviki. Denne daudbringande skodda dreiv etter ei stund utover til Kalddragsneset, der blesten frå storhavet heldigvis spreidde ho for alle vindar. Då var det litt verre i sjølve bygda. Omringa av bratte fjellet i tre av fire himmelretningar, fungerte landskapet som ei gryte som effektivt heldt på denne pestskya. Kvar ein vitjande eller gjennomreisande var fullstendig tilgjeven for å tru at ein septiktank hadde sprunge lekk, eller at bøndene dreiv og gylla bøane.

Etterkvart som allmektige Kong Alkohol stal brorparten av fornuft, vurderingsevne og motorikk, vart praten høgare og mindre rik på stavingar og diksjon. Snart sat Store-Hansen og Likkje-Hansen og brølte, bælma øl og brakfeis desto meir. Der var knapt mannemål i all kakofonien, og ein kunne saktens lure på kva som bråkte mest av det som kom ut av munnen og det som kom ut av baken. I titida på kvelden fall Likkje-Hansen drivande full av hagestolen og slokna som eit lys i det mannshøge ugraset. Store-Hansen, som i kraft av å vere større tolte meir, vart sitjande og drikke, både sitt øl og ølet til svirebroren sin. Klokka halv tolv sjaga han stupfull inn i sitt eige hus, der han kollapsa i den tretti år gamle sofaen. Likkje-Hansen vart liggjande som eit slakt på plenen og sove ut sin sanselause drukkenskap – eit lett offer for elementa, ville dyr og røvarbandar.

Neste morgon sat dei sjabre, særs fyllesjuke karane ute i den vesle hagen og drakk kaffi og åt frukost. Her skal det påpeikast at det einaste som stinkar verre enn ein mage full i øl, er ein dagen-derpå-mage. Fisane kom som saueperler på ei snor. Folk som stod i ferjekø brekte seg i djupaste vemjing. Små ungar sat med raude, tårevåte kjakar og grein. Vakre byjenter sat bleike som lik i bilane og kaldsveitta i sin pine. Austeuropeiske lastebilsjåførar heldt seg blåsande for sine potetnasar i djupaste avsky. Ein trøndersk bussjåfør krak seg bak nokre busker og spydde. Skodda låg tjukk over vika; hadde ikkje ferja hatt radar, hadde dei neppe funne ferjeleiet. M/F «Dråki» la i frå ferjeleiet to minutt før ruta berre for å kome seg vekk. Fyrst då ho var midtfjords kunne mannskap og passasjerar sleppe frå seg eit kollektivt sukk av lette. Dei stira med vantru tilbake på den skoddelagde vesle bygda. Stakkars folk som måtte bu der!

Etter at frukosten var fortært med slafsing, smatting og raping, tusla dei to stormaga stinkdyra opp til landhandelen to hundre meter oppe i vegen, ettersom alt av ølboksar var skålande tomme. Det vart bunkra opp med ein iver som grensa til fanatisme; dei grafsa omtrent med seg det ølet som var der. Den einaste grunnen til at butikkeigaren lét dei kjøpe meir øl, var at dei hadde betalingsdyktigheit og var rimeleg edru. Lukta av gammal fyll og bakrusmagar taut som giftige svovelgassar ut av dei to som frå eit rotnande myrhòl. Då klokka knapt nok var slegen ti på føremiddagen, sat dei to atter ein gong på sine simple hagestolar og drakk. Dei hadde jo fri heilt til måndag morgon! Resten av denne solfylde laurdagen gjekk sin djevelske gang, men sidan dei byrja tidleg, so vart det desto tidleg kveld. Før klokka var åtte om kvelden, var dei to dauddrukne. Denne gongen slokna begge to ute i hagen. Store-Hansen hadde til og med sovna der han sat, og det såg nærast naturstridig ut at ein so diger mann kunne sitje og sove på ein so liten stol! Likkje-Hansen låg strak i graset under det ølboksdekte hagebordet.

Sundagen førde med seg meir brak og rabalder, denne gongen frå den akkumulerte fyllesykja til to dagars grådig og skamlaus ølbøtting. Dei to låg og pintest i kvart sitt hus på kvar sin sofa medan eimen låg tjukk rundt dei. Etterkvart greidde vestavinden endeleg å blåse vekk avgassane. I sekstida på kvelden trekte folk omsider ut av husa sine, som dei so å seie hadde vore fangar i sidan fredag ettermiddag. Dei som hadde teke det kloke valet å rømme bygda, kom listande tilbake igjen med lett sniffande nasar. Presten kunne omsider kalle inn til gudsteneste i det vesle kapellet, og uttrykte djup takksemd over at «prøvelsen» var forbi for denne gong.

Kommunestyret kalla måndagen etter inn til ekstraordinært møte, der einaste tema var dei to Hansen-ar. Ordføraren konstaterte det låtteleg openberre: Noko måtte gjerast med denne uheldige flatulensaffæren. Styret kunne ikkje vere meir einige. Fiseproblemet hadde pågått so å seie kvar helg i aldri den tid, men hadde i det siste eskalert. Heile framtida til bygda stod no på spel, etter at ferjeselskapet nyleg hadde truga med å flytte ferjeleiet på grunn av luktproblematikken. Verneombodet i verksemda hevda at den infernalske stanken hadde gjort arbeidsforholda ulevelege for ferjemannskapet, noko som var eit klart brot på Arbeidsmiljølova. Forslag til løysingar vart presenterte i ei summande idémyldring.

Her gjaldt det å dele opp problemet, og løyse kvart segment for seg. Lukta skuldast fising, som igjen skuldast øldrikking. Øldrikkinga skuldast igjen to menneske som drakk saman, og kva kunne gjerast frå der? Dei to Hansen-ar drakk aldri åleine, dei drakk alltid i lag. Rota til problemet måtte vere å skilje dei på eit vis. Det var eit stort problem at Likkje-Hansen aldri jobba helg, trass i at han var maskinist på ei ferje som jo òg gjekk i helga. Hadde det gått an å få ferjeselskapet til å endre turnus? Som svar påpeikte ferjeselskapsrepresentanten at Likkje-Hansen i si tid hadde fått fritak frå å jobbe natt og helg på grunn av helsa. Alle trudde han, for ein kar med ein slik mage kunne umogleg vere frisk! Å endre arbeidstida til Store-Hansen gjekk heller ikkje. Som forskalingssnikkar og sjølvstendig næringsdrivande hadde han fridommen til å bestemme si eiga arbeidstid, og han jobba berre frå åtte til tre på kvardagane. Han gjekk frå jobb på slaget tre same pokker. Helg og kveld var berre å gløyme. Å skilje dei åt gjekk altso ikkje.

Hadde ei åtvaring vore på sin plass? Forslaget fall på steingrunn, om ikkje hardare. Å nekte to vaksne menneske å drikke øl på fritida fordi dei feis sånn av det, var eit soleklart brot på menneskerettane. Det var ikkje forbode ved lov å fise heller, faktisk var ikkje slik aktivitet nemnt med eit ord i Noregs Lover. Det var eit trasig dilemma. Dei to kunne ikkje akkurat jagast frå bygda med faklar og høygaflar heller! Folk klødde seg i skallane og ordføraren var nær ved å erklære møtet for over, då ein av medlemmene kom med eit uvanleg forslag.

Dersom dei to Hansen-ar ikkje kunne flyttast, kunne då sjølve bygda flyttast? Fyrst avviste ordføraren forslaget som ein dårleg spøk. Desse to magedyra ville følgje med som nissen på lasset, og då var dei like langt. Her presiserte mannen bak forslaget at det nok snarare var gryteeffekten til Luneviki som var problemet, og ikkje naudsynlegvis fisinga. Bygda var jo omringa av kilometerhøgt brattheng på tre av fire kantar, og då var det ikkje anna å vente at stanken låg som eit teppe over staden, slik luftureining jo ofte gjorde i innestengde bygder, tettstader og byar. I øllandet Tyskland var terrenget mykje flatare, og der fanst det Hansen-ar på kvart gatehjørne; dei kunne drikke øl og fise til kyrne kom heim frå beite, og ingen leid av den grunn! Dersom Luneviki vart flytta ut av den tronge vika og til ein meir open stad, var det rein logikk at flatulensproblemet gjekk over.

Der var stor semje om at dette høyrdest høgst plausibelt ut, og at det iallfall var verdt eit ærleg forsøk. Kalddragsneset vart den valde kandidaten, ettersom ein der ute hadde eit meir ope terreng, og ikkje denne gryta. At neset berre låg ein kilometer frå bygda, var ein logistisk bonus. Dersom dei to Hansen-ar vart med som dei fisande nissane på lasset, ville likevel vinden blåse vekk denne fæle ulukta. Sidan neset stakk eit godt stykke ut i fjorden, var det i luftlinje kortare over til sørsida òg, so ferjeselskapet ville utan tvil gå med på å flytte ferjeleiet ein kilometer lenger vest. Dei ville spare store mengder drivstoff på det, so denne avgjerda vog like tungt for økonomien som for nasen.

Heile bygda jubla då dei las oppslaget frå kommunestyret på tavla utafor landhandelen. Alle bortsett frå Store-Hansen og Likkje-Hansen forstod med éin gong kvifor bygda skulle flyttast. Dei to klødde seg i dei gråsprengde skoltane over dette snodige vedtaket. Bygda hadde jo lege her sidan vikingtida! Kva skulle dei ute på det forblåsne neset å gjere? Dei kunne ikkje for sitt berre liv forstå logikken bak dette.

Ein måndag morgon kom tre søkklasta ferjer etter kvarandre med lastebilar, gravemaskiner, snikkarar, tømrarar, murarar og glasmeistrar. Folketalet i bygda vart mellombels dobla, om ikkje tredobla. Likkje-Hansen, som var nede i maskinrommet, la ikkje merke til alt dette ferdafolket, og Store-Hansen var jo på jobb i byen. Pussig nok fekk Likkje-Hansen like etter beskjed frå sjefen sin om at han skulle jobbe på ferja i nabofjorden lengre sør i nokre dagar. Overnatting og diett spanderte ferjeselskapet, og sjefen køyrde han personleg til den andre ferja so fort dei var komne over på sørsida av fjorden. Den vesle karen rakk aldri å sjå alt oppstyret på nordsida av fjorden.

Med begge Hansen-ar vekke frå bygda, var det berre å danse på bordet medan jarnet var varmt (eller noko i den dur). Dei neste dagane var det hektisk aktivitet i det vesle avhòlet. Flittige, arbeidsame polakkar byrja å demontere det gamle, ærverdige rådhuset og frakta det ein kilometer ut til Kalddragsneset planke for planke. Dette vart gjort med landhandelen, kapellet og venteromsskuret òg. Fleire av dei gamle skykkjene (inkludert dei to Hansen-husa) rista derimot byggfolka på hovuda over. At desse rønnene ikkje hadde falle til marka for lenge sidan, såg dei på som eit mirakel. I staden vart fleire nye hus oppførde ute på neset i eit halsbrekkjande tempo. Dei mest falleferdige husa fekk berre stå igjen i gamlebygda til naturen tilbakekravde dei. Alt gjekk uvanleg fort og effektivt, bygningane spratt opp som paddehattar i ei sky av sagmugg, sveising, snøggtørkande sement og polske frasar.

Fredag ettermiddag klokka ti på fire presis parkerte Store-Hansen firmabilen sin utafor huset sitt. Ferja låg derimot ikkje til kai slik ho alltid pla å gjere på denne tida på dag. Likkje-Hansen var ikkje å sjå nokon stad, og det var heller ingen andre. Der var ikkje ei levande sjel i bygda. Folk og fe var fordufta på mystisk vis, ikkje so mykje som ei kjette var att. Hadde bygda blitt fråflytta medan han var på jobb? Store-Hansen klødde seg i hovudet over dette, òg over det bisarre faktum at landhandelen var forsvunnen frå jordas overflate, saman med rådhuset, venterommet og alle dei nyaste husa. Der låg ikkje so mykje som ein spikar att etter dei. Det var som om bygningane hadde frigjort seg frå fundamentet og spasert sin veg. Berre hans tjukke, breie dobbelthaker hindra stakkars Store-Hansen i å få tidenes hakeslepp. Dette gjekk langt utafor det vesle han hadde av forstand.

Ein vag motordur fekk han til å vende seg rundt. Med neven på panna for å verne auga mot ettermiddagssola, speida han vestover mot Kalddragsneset. Det som sist måndag hadde vore eit nake, folketomt nes utan so mykje som ei fyrlykt, hadde no plutseleg fått ei rad av splitter nye hus som eit prydande ornament i det stupbratte, uvegsame terrenget. Eit nytt ferjeleie hadde blitt bygt der òg, og det var der ferja låg (og derfrå den vage motorduren kom). Med djupe fòrer av undring i panna, sette Store-Hansen seg inn i den simple rustholken og køyrde den vesle kilometeren inn til denne uforklarleg oppståtte tettstaden. Bygda var ein tru kopi av den gamle, frå gatesystemet og ned til minste gjerdestolpe. Der var til og med oppført to hus nede ved ferjeleiet som var identiske med dei to Hansen-husa i den gamle bygda. Til og med jordflekken og hagestolane var dei same, om ein såg vekk frå at den nye hagen ikkje hadde ugras på storleik med små tre. Nøklar til huset låg beleileg i postkassen og venta på den himmelfalne branden.

Likkje-Hansen kom på det tidspunktet ut av landhandelen, og såg like himmelfallen ut som Store-Hansen. Han bar so å seie si eiga kroppsvekt i øl. Alle dei blanke, skinande ølboksane var eit syn for såre auge for den slitne forskalingssnikkaren, og spørsmålet om kvifor bygda var blitt flytta frå ei lun vik til eit stormherja nes, fekk liggje for denne gong. Som ei avfyrt pil skaut han inn på butikken og kjøpte like mykje – om ikkje meir – øl som vennen sin. Snart samla dei to karane seg ute på den vesle hageflekken til Likkje-Hansen. Ølboksane vart opna og ølet ivrig drukke. Å drikke her ute var ein stor skilnad frå kva dei var vande med. Deira tjukke, oskegrå hårmankar låg flate i vinden, og sjøsprøyten frå dei skummande bølgjetoppane førde til at dei drakk like mykje saltvatn som dei drakk øl. Om dei vart hundre år gamle, ville dei ikkje skjøne bæret av kva som hadde skjedd.

Kommunestyret med ordføraren i spissen stod spende på avstand. Dei avventa situasjonen i neglebitande nervøsitet.

Snart kom den fyrste fisen, som alltid frå Store-Hansen. Ordføraren og resten av kommunestyret skvatt til som om dei var trefte av lynet. So kom stanken, like ille som før. Panikkangsten råka ordføraren hardt i bringa, og han vart både likbleik og spygrøn i leten. Deira kløktige plan hadde ikkje hjelpt i det heile! Vinden førde berre til at den skrekkelege angen vart spreidd fortare! Fiaskoen var total. Kor mykje dette hadde kosta bygda, torde han ikkje eingong å rekne seg fram til, og kommuneøkonomien låg med knekt rygg frå før av.

Akkurat i det ordføraren skulle til å informere sambygdingane om at han trekte seg frå vervet, skjedde det noko uventa. Store-Hansen og Likkje-Hansen, som var meir eller mindre blåfrosne av å sitje ute og drikke i den iskalde havvinden, reiste seg opp, tok med seg ølet sitt og heiv seg hutrande inn i bilen til Store-Hansen. Dei køyrde deretter innover vegen attende til den gamle Luneviki. Ordføraren stod med kikert og observerte. Dei to installerte seg ute i hagen til Likkje-Hansen, der det var langt varmare og lunare.

Med den gufsne vinden i ryggen stod den smilande, triumferande ordføraren og såg korleis den gamle Luneviki snart vart innhylla i tjukk skodde, ei skodde som vinden frå havet effektivt hindra i å sive utover til den nye Luneviki.

Soleis hadde det seg at denne flatulenskrisa fekk ei løysing som faktisk gagna alle. Dei to Hansen-ar la frå den dagen av til seg vanen å trekkje inn til gamlebygda og drikke i helgane. Presis klokka fire fredags ettermiddag lasta dei bilen til Store-Hansen full i øl, slik at dei slapp å fare tilbake laurdagen og kjøpe meir øl. Butikkeigaren var berre glad til at han slapp å ha dei i butikken med bakrusmagar laurdagen. Presten var sjeleglad, sidan han no kunne ha gudsteneste tidlegare på dag: Klokka elleve sundag føremiddag slik normale kyrkjelydar hadde – euforisk lette stod å skrive i det fredsæle andletet hans. Likkje-Hansen heldt fram med å residere i nyebygda i vekedagane, sidan nyehuset låg i gåavstand til ferjeleiet og jobben. Store-Hansen vekependla framleis til byen og den knøttvesle hybelen ved rutebilstasjonen, men byrja å leige ut nyehuset sitt, som han eigentleg ikkje hadde bruk for. Leigeinntektene gav han meir enn nok til både mat og ikkje minst øl å fylle i vomma. Han var glad til berre han slapp å bu ute på det iskalde, forblåsne neset!

I det store og det heile fekk det heller våge seg at bygda hadde valt den desidert mest tungvinte måten å løyse konflikten på.