Av James K. Galbraith, Institute for New Economic Thinking. Omsett av saksyndig.

Sanksjonar mot Russland er isomorfiske til ein streng politikk om handelsbeskyttelse, industriell politikk og kapitalkontroll. [«isomorfisk» tydar noko som liknar i utsjånad, men har ulikt opphav; oms.komm.]

Dei fleste vurderingar av effektiviteten til sanksjonar mot Russland har, med somme unntak, halde dei for å vere høgt effektive. Min nye INET Working Paper analyserer nokre få prominente vestlege vurderingar, både offisielle og private, av effekten av sanksjonar mot den russiske økonomien og krigsinnsatsen. Den søkjer etter å forstå måla til sanksjonane og faktabasane og den kausale interferensen som ligg under konsensussynet. Slik ei forståing kan i sin tur hjelpe til med å klargjere forholet mellom påstandar gjort av vestlege økonom-observatørar og dei som dukkar opp frå russiske kjelder – spesielt frå økonomar assosiert med Det russiske vitskapsakademiet (RAS). Som vi kjem til å sjå, ligg russiske syn parallelt med dei til Vesten når det gjeld mange ting, likevel kjem dei med skarpt ulike konklusjonar.

I den viktigaste private vurderinga av sanksjonane, presenterer Sonnenfeldt med fleire ei sterk, til og med intens sak for den «øydeleggjande» effekten av sanksjonane, av forretnings-«tilbaketrekkingar», og emigrasjon og kapitalflukt frå den russiske økonomien som eit heile i det året som har gått sidan Ukraina-krigen eskalerte i slutten av februar 2022. Saka deira koker ned til dei følgjande hovudforslaga:

• Fallet i volum på olje- og gasseksporten skader Russland meir enn deira tidlegare handelspartnarar (hovudsakleg i Europa), sidan Russland selde til EU ein større andel av desse varane i Russlands eksport enn andelen av russisk import i den totale importen til EU. Når Russland har mist EU-marknaden, er moglegheita for nye kundar, spesielt i Asia, avgrensa.
• Føringar på import av utstyr, spesielt innan høgteknologi, og frå utanlandsk industriaktivitet har hatt dramatiske effektar – til dømes det å tvinge gjennom ei nesten fullstendig nedstenging av bilindustrien i Russland.
• Emigrasjon av faglært personale og avgangen til utanlandske leiarar, ingeniørar og andre som Russland «ikkje har råd til å misse».
• Kapitalflukt, emigrasjon av «personar med høg nettoverdi», alvorlege fall i aksjeverdien, og andre finansielle indikatorar for større russiske ressursprodusentar, saman med eit argument for at verdien til rubelen, som spratt raskt tilbake etter eit skarpt fall i februar 2022, er halden ved like berre ved hjelp av manipulering innan låglikviditetsmarknaden.

Når vi undersøkjer kvar av desse forslaga, finn vi ingen store faktafeil. Problemet til kvar sak dreiar seg om korleis ein tolkar dei. Spesifikt:

• Russiske olje- og gassinntekter, og nettoeksport, steig i 2022 sidan høgare prisar kompenserer for minkande volum. Men sjølv om dette ikkje hadde vore tilfelle, er hovudeffekten av eksportinntekter i reservane, ikkje i kapasiteten til å importere eller noverande aktivitet. Altso speler olje- og gassinntekter ei lita rolle for den interne funksjonen til den russiske økonomien. Dei speler derimot ei rolle for statsbudsjettet, men dette dreiar seg om Russlands interne skattestruktur, som kan endre seg.
• Der var store sjokk mot importen av forbruksvarer og mot innanlandsproduksjonen av mange forgjengelege varer då sanksjonane eskalerte i 2022. Derimot, etter ein periode med tilpassing kan erstatningar vanlegvis vere å oppdrive eller bli produserte, medan den fysiske kapitalen som ligg tilbake etter utanlandske føretak som forlét Russland blir selt til innanlandske kjøparar med stort tap. Dette er ei betydeleg overføring av rikdom frå utanlandske til russiske selskap, og det opnar store marknadsrom som tidlegare var dominerte av vestlege selskap.
• Effekten av ferdigheiter som er tapt gjennom emigrasjon er ikkje-kvantifisert, og vurderingar tek ikkje med den mykje større flyten av personale frå Ukraina. Desto viktigare er det høgst sannsynleg at dei emigrantane med størt ferdigheiter er relativt unge, og sidan utdanningssystemet som produserte dei er intakt, vil dei etter kvart bli erstatta.
• Den finansielle handteringa av den russiske økonomien under sanksjonane, har sett betalingssystemet bli erstatta og rubelen for det meste stabilisert. Sanksjonar mot rike personar har hatt ein todelt effekt. I somme tilfelle har oligarkar emigrert, og tapt påverknad i Russland. I andre tilfelle vendte dei tilbake og hadde med seg kapital, og søkte etter å beskytte aktiva frå å bli konfiskerte. Nettoresultatet er å stille på linje dei oligarkane som heldt seg aktive i Russland, med politikken og måla til den russiske staten.

I kontrast til dei fleste private vurderingar, legg offisielle meldingar om måla til sanksjonar vekt på to smale mål: å underminere russisk militær-industriell kapasitet og «avfinansiere krigen». Dei fokuserer ikkje på effekten på den russiske økonomien og den sivile befolkninga.

Spørsmålet om effekten til sanksjonane på «kritisk militært input» er ikkje eit som kan bli svart på av offentlege kjelder. Derimot, medan det er mogleg at somme nøkkelkomponentar for militære varer vart skaffa til vegs utanfor Russland, antydar sunn fornuft at krigsførebuingar ville ha inkludert lagring av ei betydeleg forsyning – so vel som reverse engineering og import-erstatningar. [«reverse engineering» tydar å «revers-konstruere» noko utifrå mellom anna kvalifisert gjetning av korleis komponentane er sett saman og fungerer; oms.komm.] Å mislykke å setje i verk desse stega ville, iallfall i det minste, ha ført til grov aktløyse. Finansieringsargumentet, som nemnt ovanfor, kviler på ei misforståing. I tillegg må politikken av å sanksjonere personar – dersom målet med dei var å leggje press på den russiske staten – sjåast på som mislykka.

Ein teknisk analyse frå ein senior-økonom ved det amerikanske finansdepartementet [US Treasury] undersøkjer effekten av sanksjonane mot Russlands langsiktige økonomiske prospekt, og kan sjåast på som representative på det offisielle synet, inkludert, trur ein, etterretningsvurderingar. Denne analysen kviler på den velkjende nyklassiske produksjonsfunksjonen: kapital, arbeid, teknologi og børene til statleg intervensjon. Desse faktorane, når dei fungerer saman, skal ha forårsaka ein «stygg» nedgang i Russlands prospekt, slik at økonomien innan 2030 vil vere 20% mindre enn den elles ville ha vore.

Denne anvendinga av vekstteori ser ut til å forsømme to essensielle hovudstraumskonsept: profittmotivet og moglegheitene for teknisk erstatning. Ved å grovt redusere tilstadeveringa av russiske selskap på russisk jord, medan ein legg føringar på energi og andre ressurseksportar frå Russland, slik at ressursprisar i sjølve Russland har halde seg stabile, har sanksjonar hatt ein fordelaktig effekt på den potensielle profitabiliteten til russiske føretak. Finansdepartementet si vurdering fastslår at russiske selskap ikkje vil vere i stand til å dra nytte av dette potensialet. Men der finst ingen evidens for dette synet, ikkje anna enn kanskje det inntrykket av den sovjetiske fortida og kaoset i dei tidlege overgangsåra. Slike inntrykk er no utdaterte med fleire tiår.

Endeleg går dette essayet gjennom ei nyleg vurdering frå Det russiske vitskapsakademiet (RAS). Når det gjeld fakta er der ei slåande semje mellom denne vurderinga og informasjonen som er publisert i Vesten; sanksjonane blir skildra som å ha «ført til storskala-kriseprosessar som påverka nesten alle område av den russiske økonomien». Derimot skriv RAS-rapporten at den effektive tidlege krisehandteringa av den russiske staten, den «relativt fordelaktige» nedgangen på berre 0,4% av BNP i fyrste halvdelen av 2022 (ved ein årleg rate), og teikn på ei omvending allereie innan somme nøkkelindikatorar, inkludert forretningsinvestering. RAS-rapporten inneheld talrike åtvaringar om farane som ligg i framtida, inkludert ei rett-frå-levra-åtvaring om statsbudsjettet, likevel med tilrådingar om korleis ein kan møte utfordringane.

Det er for tidleg å kome med definitive konklusjonar. Derimot tek ein særs nyleg Wall Street Journal–analyse – medforfatta av Evan Gershkovich, som no er under arrestasjon i Russland – det synet (uttrykt i overskrifta) at den russiske økonomien «byrjar» å falle frå kvarandre. Ved eit minimum kontradikterer dette logisk kvar ein idé om at den var i ferd med å kollapse allereie i fjor, under det fyrste sjokket til anvendinga av sanksjonane. Den underminerer difor tesane til både Sonnenfeld og Finansdepartementet, og antydar at medan fakta i dei analysane ser ut til å vere uklanderlege, er det som ligg under dei konseptuelt problematisk.

Kontrasten mellom effektane til sanksjonane mot Russland og deira effektar mot Europa er verdt å leggje merke til. Når det gjeld Russland forblei ressursprisar stabile, den interne marknaden for russiske firma voks, fysiske aktiva vart overførde til russarar til føretrekte ratar, og finansielle aktiva vart verande i landet, når dei elles kunne ha enda opp i utlandet. Når det gjeld Europa, gjekk prisen på importerte ressursar til himmels, marknadene for eksport fall, fysiske aktiva måtte seljast billeg og finansielle aktiva flykta til USA. Altso kunne ein forvente forbetra marknadsforhold i Russland og nedgang i Europa – og dette er det vi no observerer.

Kunne Russland ha oppnådd slike effektar på eiga hand? So seint som tidleg i 2022 var den russiske økonomien djupt infiltrert av utanlandske firma i so godt som alle sektorar bortsett frå militæret. Oligarkane, som var djupt vestleggjorde med enorme investeringar og aktiva utanfor landet, var høgst påverknadskraftige. Nyliberale økonomiske idear var framtredande, med utfordringar frå akademiske institusjonar som favoriserte ein sterkare statsindustriell politikk, som på den tida framleis stod i ein relativt svak posisjon. Det juridiske, politiske, institusjonelle og ideologiske klimaet ville nesten heilt sikkert ha hindra den russiske staten frå å ta dei stega som vart påført den av sanksjonane.

Vi konkluderer at når dei blir brukte mot ein stor, ressursrik, teknisk velståande økonomi, etter ei periode med sjokk og tilpassing, er sanksjonar isomorfiske til ein streng politikk av handelsbeskyttelse, industripolitikk og kapitalkontroll. Slik politikk har blitt brukt med suksess i andre land. Det er politikk som den russiske regjeringa ikkje plausibelt kunne ha innført, sjølv ikkje i 2022, på eige initiativ. Deira suksess eller nederlag i Russland vil bli avgjort over tid. Derimot ser sterke påstandar om effektiviteten til sanksjonane i dette tilfellet so langt ikkje ut til å kunne rettferdiggjerast.